Wat is Karate

 

KARATE-DO

Er zijn vele verschillende stijlen binnen het Karate. Shotokan Karate-do is een van de grootste en wordt ook beoefend bij ElHatri Sensei. Karate is een Japans woord en betekent letterlijk “lege hand”. Dit heeft betrekking op het feit dat karate een vorm van zelfverdediging is waarin geen gebruik wordt gemaakt van wapens. Door veel training kunnen karaktereigenschappen, zoals doorzettingsvermogen, discipline, zelfbeheersing en correct gedrag in positieve zin worden beïnvloed. Het begrip “Do” (weg of levenswijze) staat voor deze ontwikkeling. Het Karate-do kent drie aspecten:

• Karate-do als lichaamsontwikkeling
• Karate-do als wedstrijdsport
• Karate-do als zelfverdediging

Karate-do als lichaamsontwikkeling

Er zijn maar weinig sporten waarbij het lichaam zo compleet getraind wordt als bij Shotokan Karate het geval is. Voor het uitvoeren van een effectieve techniek zijn snelheid, kracht, lenigheid en coördinatie belangrijk. Daarnaast spelen concentratie- en reactievermogen een niet te onderschatten rol. Het spreekt dan ook voor zich dat in het karate de linker en de rechterzijde evenveel geoefend worden. Iedere techniek wordt zowel links als rechts getraind. Dit levert niet alleen een enorm voordeel op wanneer men zich moet verdedigen tegen een aanvaller (tweemaal zoveel mogelijkheden om af te weren en iets terug te doen), maar heeft tevens een positieve invloed op de gezondheid.
Rugklachten, bijvoorbeeld, kunnen ontstaan doordat een zijde van het lichaam beter ontwikkeld is dan de andere zijde, waardoor het lichaam als het ware ‘krom’ getrokken wordt. Door ook de ‘zwakke’ zijde te oefenen kunnen deze klachten voorkomen of verholpen worden. Dit is slechts een voorbeeld, maar onderzoeken hebben inmiddels uitgewezen dat karate een gunstige werking kan hebben op mensen met leerproblemen, oogafwijkingen, evenwichtsstoornissen enzovoorts. Het is dan ook niet verwonderlijk dat op sommige scholen karate al opgenomen wordt in het pakket lichamelijke opvoeding.
Het is overigens wel zo, dat je uitstekend karate kunt beoefenen zonder ooit aan wedstrijden deel te nemen. De meeste mensen gaan karate doen voor hun gezondheid, als ontspanning of om zichzelf te leren verdedigen. Een kleine groep heeft daarnaast belangstelling om actief aan wedstrijdsport te gaan doen.

Karate-do als wedstrijdsport

De laatste jaren komt karate als wedstrijdsport steeds meer in de belangstelling te staan. Vele kampioenschappen en toernooien worden georganiseerd. Er is zowel het vrije gevecht (Kumite) als het zonder tegenstander tonen van een aantal opeenvolgende technieken (Kata).

Karate-do als zelfverdediging

Sommigen denken dat na tien lessen drie tegenstanders gelijktijdig kunnen worden neergeslagen. Afhankelijk van de kwaliteit van de tegenstanders zal dit in de meeste gevallen echt niet lukken. Pas na langdurig trainen zal het Shotokan Karate zich bewijzen als een van de beste vormen van zelfverdediging. Behendigheid en techniek staan voorop, zodat iedereen die van nature geen krachtpatser is, haar of zijn woordje mee kan spreken.

SHOTOKAN KARATE

De geschiedenis van de vechtkunsten in het algemeen begint natuurlijk al veel eerder, maar onze beschrijving van het Shotokan karate laten we beginnen in 1868. Dit is namelijk het geboortejaar van Gichin Funakoshi, de grondlegger van deze stijl.

Gichin Funakoshi 1868-1957

Geschiedenis

Meester Funakoshi krijgt vanaf zijn elfde levensjaar karate lessen. Dat wil zeggen: hij krijgt les in ‘Tode’, een andere naam voor Okinawa-karate. Zijn leraren zijn Azato en later Ituso en Matsumura. Na de eeuw wisseling geeft hij eerst demonstraties op zij geboorte-eiland Okinawa. Daardoor wordt Karate-jutsu (‘kara’ verwijst naar China, ‘te’ naar Okinawa en ‘jutsu’ naar Japan) op scholen onderwezen. In 1917 geeft Funakoshi zijn demonstratie in Japan. Hoewel judo en kendo dan al geaccepteerde vechtkunsten op Japanse scholen zijn neemt men het karate-jutsu daar nog niet zo serieus. Pas als het Ministerie van Onderwijs Funakoshi in 1922 uitnodigt om een demonstratie op een school te geven, kunnen we spreken van de introductie van het karate in Japan.

Om de onderwijsmethoden van zijn karate te verbeteren start Funakoshi in 1930 met gohon kumite (5-staps kumite) en kihon (basis). Hij heeft de technieken uit de kata’s gehaald en deze oefenvormen overgebracht, zodat ze beter aangeleerd kunnen worden. Funakoshi verandert bij de publikatie van zijn boek Karate-do Kyohan (1936, 1e druk) de Japanse tekens voor kara van ‘Chinees’ naar ‘leeg’. In het Japans kan het woord ‘kara’ twee betekenissen hebben: Chinees en leeg. De twee verschillende betekenissen worden ook door twee verschillende Japanse karakters weergegeven. Funakoshi benadrukt daarmee meer het systeem of de weg en minder de -naar de visie van Funakoshi- vermeende historische afkomst. Hij geeft in het genoemde boek een veel bredere uitleg van ‘leeg’ dan alleen de betekenis ‘lege hand’ (p.3, gew. herdruk van 1958).

Na de oorlog geeft Funakoshi nog veel les aan Amerikaanse militairen. Ondertussen (1949) is ook de Japanse Karate Associatie (JKA) opgericht en Funakoshi is emeritus hoofdinstructeur tot zijn dood in april 1957. Masatoshi Nakayama is technisch directeur van de JKA. Het eerste officiële wedstrijdregelement wordt in 1956 onder leiding van Hidetaka Nishiyama gepubliceerd. Het boek dat Nakayama in 1966 publiceert, ‘Karatedo shinkyotai’ (een nieuwe methode om karate te onderwijzen) wordt verkort in het Engels gepubliceerd onder de titel ‘Dynamic Karate’. Dit boek geeft een theorie van karatebeoefening en stelt een norm voor leerlingen en leraren in de gehele wereld.

Symbool en naam

In 1922 schrijft Funakoshi een boek over karate dat door de kunstenaar Hoan Kosugi gesierd wordt met een tijger als symbool voor Funakoshi’s karate.

De naam Shotokan ontstaat pas in 1939. ‘Shoto’ is de dichtersnaam van Funakoshi en betekent pijnbomen. Het ruisen van de pijnbomen in de wind inspireert hem tot gedichten en geeft hem de geestelijke rust die nodig is voor het beoefenen van karate. Als de eerste karate-dojo in 1939 wordt geopend wordt deze de Shotokan (school van Shoto) genoemd. Tijdens een luchtaanval in 1945 wordt de Shotokan-dojo grotendeels verwoest.

 

Typering

Shotokan stilisten hechten veel waarde aan de historische achtergrond van hun karate, daarmee een lange traditie erend. De technische stijlkenmerken zijn in de ontwikkeling van het Shotokan wel enigszins gewijzigd. Funakoshi’s zoon Yoshitake meende dat de kracht van een techniek vooral vanuit een lage, krachtige stand werd ondersteund. Dit verklaart de relatieve laagte van de Shotokan standen ten opzichte van andere stijlen. Verder kenmerkt het Shotokan zich door krachtige technieken, weloverwogen bewegingen (geen bewegingen die tegen de bewegingsmechanica ingaan), hoge spierspanning, en krachtige weringen. Het jiyu-ippon-kumite (afgesproken aanval in vrije beweging) is ook typerend voor het Shotokan.

Overgenomen uit: Taiko, december 1994, 14e jaargang, no51: “Shotokan karate: kime met controle”, door Henk Zondervan.

 

WAT IS KIHON?

Kihon is het oefenen van fundamentele technieken: afweren, armstoten, trappen. Voor een goede beheersing van de basis technieken is het nodig dat je regelmatig oefent, met zoveel mogelijk concentratie en inspanning. De karateka moet kihon oefenen met de volgende gedachten:
Vorm Balans en stabiliteit zijn noodzakelijk voor de basis technieken. Denk hierbij aan de balans nodig voor een trap, maar ook aan de stabiliteit van je stand nodig om een aanval af te weren.

Kracht en snelheid Karate is zinloos zonder kime, het focusseren van de grootste kracht op de aanval of de afweer.De spierkracht wordt geoptimaliseerd door gebruik van kime. Snelheid is essentieel voor karate en is direct gekoppeld aan alle technieken. Echter, snelheid is alleen zinvol als je de juiste controle weet uit te oefenen.
Concentratie Concentratie is belangrijk om een maximaal effect te hebben tijdens een aanval of afweer. Daarbij moet kracht efficient gebruikt worden, door alleen kracht in te zetten wanneer het nodig is, dus op het moment van “impact”. Als je dat niet doet, gaat een groot gedeelte van je kracht verloren tijdens de beweging. Een karateka wisselt dus tussen momenten van spanning en ontspanning. Tijdens de ontspanning moet je altijd alert blijven.
Versterken van spieren Een karateka moet steeds blijven trainen voor sterke, lenige spieren. Je moet ook weten welke spieren je inzet tijdens een techniek: alleen sterke goed getrainde spieren zorgen ervoor dat je sterk en effectief bent
Ritme en timing Karate heeft een eigen ritme en je moet leren dit te begrijpen. Geen enkele techniek staat op zichzelf ; door basis technieken te combineren kun je de timing oefenen. Door het ritme ziet karate er zo mooi uit.
Heupen De heupen zijn ontzettend belangrijk, maar worden vaak vergeten. Door je heupen te draaien, krijg je kracht in je aanval en afweer. Dit komt omdat de heupen dichtbij het zwaartepunt van je lichaam zitten. Elke techniek vereist een actieve inzet van de heup. Daarom zegt de sensei zo vaak: weer af met je heupen, stoot met je heupen en schop met je heupen.
Adem Je ademhaling loopt gelijk met de techniek. Door goed adem te halen ben je in staat om op het juiste moment te ontspannen en aan te zetten. Daarom blaas je uit als je de aanval afmaakt. Dit is ook nodig om voldoende kime te krijgen. Als je goed ademt, regel je je ademhaling aan de hand van de situatie (bv aanval tegenover afweer).

 

WAT IS KATA?

 

Het kata heeft een centrale rol in het karate. Kata is misschien het best te omschrijven als alleengevecht of schijngevecht.

Een kata is een stijlfiguur, een vaste serie bewegingen, waarmee de karateka een gevecht uitbeeldt tegen een denkbeeldige tegenstander. De eerste techniek is altijd verdedigend. De tegenstanders komen van verschillende richtingen. Het is dan ook niet een reëel gevecht, maar een schijngevecht, waarin de verschillende standen, verdedigings- en aanvaltechnieken worden geoefend. Belangrijke sleutelfactoren in kata zijn, snelheid, kracht, flexibiliteit en ritme.

In Shotokan karate zijn 15 basis kata’s en 9 gevorderde kata’s. Elke kata heeft zijn eigen naam en betekenis. De eenvoudige basis kata’s zoals de Heian kata’s zijn speciaal ontworpen om een special techniek of positie te doceren. Andere kata’s zoals de Kanku Dai zijn volledig volwassen systemen. Oude kata’s zijn afkomstig van Okinawa, de oorsprong van Karate.

De eerste kata die wordt aangeleerd is de Taikyoku Shodan en de Heian Shodan. Deze kata’s bestaan uit basisstoten, de oi tsuki chudan, basis blokkeringen, de gedan barai, age uke en shuto uke, basisverplaatsingen zoals de kai ashi en de basisstanden zenkutsu dachi en kokutsu dachi. Het aanleren van een kata gaat in drie fasen. De kata wordt in delen gehakt en elk deel wordt apart geleerd. Uiteindelijk worden de delen samengevoegd en wordt de hele kata uitgevoerd. In deze fase wordt aandacht besteedt aan het corrigeren van de zwakke elementen. Daarom wordt de katatraining ondersteund met kihon training. Dit is fase twee. De derde fase is het begrijpen van de betekenis van de kata. Dit is de ziel van de karate sport en duurt de rest van je leven als karateka.

Er zijn twee typen kata’s: de shorin kata’s en de shorei kata’s. De shorin kata’s zijn de heian 1,2,3,4,5, bassai-dai, enpi, kaku dai en gankaku en zijn gemaakt voor kleine lichtgebouwde karateka’s. De groep onderscheidt zich door snelle bewegingen en lichaamsverplaatsingen. De shorei kata’s zijn tekki 1,2,3, hangetsu, jion en jitte en zijn gemaakt voor grote, zwaargebouwde karateka’s. De bewegingen zijn langzaam en sterk.

Elke kata begint met Rei (ceremoniële buiging). Deze wordt uitgevoerd in musubi-dachi, de informele stand, de hielen tegen elkaar, de voeten naar buiten wijzend en de handen rustend op de dijen. Hierna buigt de beoefenaar licht naar voren, terwijl de blik naar voren blijft gericht. De Kamae (houding) volgt na rei. Dit is de positie waarin de karateka staat als het kata begint. Meestal is dat de hachiji-dachi (voeten op schouderbreedte naar buiten gericht). Er zijn ook kata’s waar de voeten gesloten blijven in hesiuko-dachi. Beide standen zijn zonder spanning, speciaal in de knieën en schouders. De karateka is voorbereid op snelle en langzame bewegingen. Het centrum van de kracht en concentratie is in het “tanden” het gebied achter de navel, ook wel “hara” genoemd. Dit is het zwaartepunt van het lichaam. De ademhaling is ook ontspannen, terwijl de karateka op dit punt een vechtgeest moet hebben (Zanshin). Zanshin (“vecht geest”) is de juiste “state of art”. Geen enkel kata is perfect zonder zanshin. De oefening mag dan wel briljant uitgevoerd worden, zonder Zanshin, zoals in elke ander budokunst, stelt het kata niets voor.

 

Aandachtspunten om een goede kata te lopen zijn:

1. De uitvoering is alleen correct wanneer de karateka elke beweging uitvoert in de juiste volgorde, dus zonder fouten. De volgorde staat vast en de karateka moet ze allemaal uitvoeren.
2. Intensieve oefening is noodzakelijk om verzekerd te zijn dat het kata start en eindigt op hetzelfde punt. De “embusen” (de looplijnen van het kata) is als een gids. Hierlangs moet het kata worden uitgevoerd.
3. De karateka dient elke beweging volledig te begrijpen. Elk kata heeft haar eigen karakteristieken en deze moeten worden geïnterpreteerd en duidelijk herkenbaar zijn in de bewegingen en uitvoeringen van de karateka.
4. Waakzaamheid is essentieel. Zonder dit item is het kata geen gevecht. De karateka moet zich bewust zijn van elke aanval.
5. Elk kata kent zijn eigen ritme. Hiervoor gelden drie zeer belangrijke regels, die alleen door een ervaren sensei overgebracht kunnen worden.
   1. Toepassing van kracht op het juiste moment.
   2. Vloeiende bewegingen.
   3. Toepassing van de flexibiliteit van het lichaam.
6. Juiste ademhaling is belangrijk. De uitvoerder ademt uit wanneer er een techniek wordt uitgevoerd, of wanneer de stand wordt voltooid. De inademing begint na de beëindiging van de techniek. Vasthouden van adem is fout en gevaarlijk!

En als laatste tips:

• Haast je nooit. Blijf secuur, gebruik de juiste timing (“hyoshi”).
• Blijf kalm
• Oefen elke dag, al is het maar een paar minuten. Onthoudt dat de effecten van de oefening altijd cumulatief zijn.
• Concentreer je op het kata dat moeilijk voor je is.
• Houdt altijd in de gaten dat er een onafscheidelijk verband is tussen kata en kumite (“gevecht”).

 

In het Shotokan karate wordt kata beoefend als wedstrijdvorm, waarbij de karateka op verschillende aspecten wordt beoordeeld. Zo moet het kata perfect worden uitgevoerd, met de juiste technieken, zonder balansverstoringen, krachtig en toch beheerst. Ook het ritme en de ademhaling zijn belangrijk. Essentieel bij het kata is de uitstraling, de inleving in het gevecht; de karateka moet niet alleen een serie technieken uitvoeren, maar moet echt aan het vechten zijn. Zonder inleving is er geen sprake van een kata, maar blijft er slechts een lege vorm. Om de inlevering duidelijker te maken is de bunkai van het karate ontwikkeld. De bunkai legt de kata uit. Dit kan door precies de bewegingen van de kata te volgen, maar het kan ook door een echt gevecht na te bootsen waarin de speciale technieken van een bepaalde kata tot uitdrukking komen. Als je denkt aan de applicatie van een kata, bedenk dan het effect van de beweging en bedenk dat je je tegenstander pijn wilt doen voordat hij jou beschadigt. Je eindigt in de bunkai dan ook altijd met ene positie waarin je je tegenstander uitgeschakeld hebt.

Kata Competitie Regelement

De Kata competitie bestaat uit team en individuele wedstrijden. Een team bestaat uit drie personen. Een team bestaat uit ofwel mannen, ofwel vrouwen. Individuele kata wedstrijden kennen een categorie dames en een categorie heren.
Er wordt van de deelnemers verwacht dat zij gedurende de competitie kata`s demonstreren zoals genoemd in de KBN Katalijsten. De kata`s moeten in overeenstemming zijn met de door de KBN erkende stijlen.
In de eerste ronden moeten de deelnemers kiezen uit de eerste verplichte KBN katalijst. In volgende ronden mogen de deelnemers kiezen uit de tweede KBN katalijst. Variaties zoals ze worden onderwezen in de school van de deelnemer zijn toegestaan.
Voorafgaande aan de ronde wordt de scoretafel op de hoogte gesteld van de katakeuze.
Deelnemers moeten in elke ronde een verschillend kata tonen. Een vertoonde kata mag niet meer worden herhaald. Zou er echter i.v.m. het aantal deelnemers een extra kwalificatieronde nodig zijn, dan is het toegestaan om een reeds eerder vertoonde kata van die kwalificatieronde te herhalen.
In de finale van teamkata, moeten de twee in de finale uitkomende teams, hun gekozen kata van de TOKUI lijst op de normale wijze demonstreren. Daarna geven zij een demonstratie van de applicaties (Bunkai) van de gekozen kata. De toegestane tijd voor de Bunkaidemonstratie is drie minuten.BR> De kata moet met vakkundigheid worden gedemonstreerd en er moet duidelijk te zien zijn dat men de traditionele principes van de kata begrijpt. Bij het beoordelen van de uitvoering door een deelnemer of team zullen de Juryleden letten op:

• Een realistische demonstratie van de bedoeling van het kata.
• Een juist begrip van de gebruikte technieken (bunkai)
• Goede timing, ritme, snelheid, balans, en het focussen van kracht (kime).
• Gebruik van juiste en goede ademhaling ter ondersteuning van kime.
• Juiste focus van aandacht (chakugan) en concentratie.
• Goede standen (dachi) met juiste spanning in de benen en de voeten plat op de vloer.
• Goede en juiste spanning van de buikmusculatuur(hara) en erop toezien dat de heupen tijdens het bewegen niet op en neer gaan.
• Correcte vorm (kihon) overeenkomstig de gedemonstreerde stijl.
• Ook andere punten dienen tijdens de beoordeling van het gedemonstreerde kata ter overweging worden meegenomen.
• Bij teamkata is synchronisatie zonder hulp van externe factoren een toegevoegde beoordelingsfactor.

 

WAT IS KUMITE?

Kumite is het vechtaspect van karate, dat uitgeoefend wordt met een partner. Kumite betekent letterlijk: ontmoetende handen. Het leren inschatten van afstand en timing tussen de tegenstanders zijn essentieel tijdens een kumite training. De technieken moeten tegelijkertijd snel en krachtig zijn. Daarom wordt eerst zoveel aandacht aan KIHON besteedt. En vervolgens wordt de kumite ook langzaam opgebouwd zodat een goede afstand en timing natuurlijk wordt.
Daartoe wordt begonnen met Kihon Ippon Kumite, dat de basis vormt van het een-staps sparren. Het vervolg hierop is Sanbon Ippon Kumite en Gohon Ippon Kumite, respectievelijk de 3-staps en 5-staps kumite.
Wanneer je met de Kihon Ippon Kumite begint groet je je tegenstander. De aanvaller meet de afstand tussen de tegenstander en zichzelf voordat hij in de aanvalshouding gaat staan. Vervolgens kondigt hij de aanvalstechniek aan. De techniek wordt op volle snelheid en met kracht gemaakt, echter zonder de tegenstander vol te raken. De tegenstander verdedigt zichzelf en maakt een tegenaanval. Sanbon Ippon Kumite en Gohon Ippon kumite zijn hier variaties op. Aan het einde van de aanvalsreeks zal de tegenstander pas een tegenaanval uitvoeren.

Als je de afstand en timing al goed kunt inschatten, volgt een vrijere stijl de Jiyu Ippon Kumite, waarin de tegenstander beweegt. Je hoeft nu niet meer de afstand af te meten voordat je begint, maar beiden gaan in de aanvalshouding staan. Wel kondig je de aanvalstechniek aan, die je gaat uitvoeren.
Dan volgt het Jiyu kumite, de meest vrije vorm van kumite. Beide partijen mogen vrij aanvallen en de aanval wordt niet meer aangekondigd, maar ontstaat tijdens het sparren.
De meest bekende vorm van kumite is wedstrijd kumite (shiai-kumite). Het wedstrijd kumite reglement volgt hieronder.

Kumite Regelement

Deelnemers: De deelnemers moeten aantreden met band- en handbeschermers in de kleur rood (aka) of blauw (ao).
Scoren: De scores zijn als volgt:
YUKO (1 punt)…chudan en jodan tsuki en uchi.
WAZA-ARI (2 punten)…chudan geri, stoten op rug en achterhoofd, combinatie van handtechnieken die elk scoren, balansverstoring gevolgd door een score.
IPPON (3 punten) jodan geri, gecontroleerd werpen of onderuit vegen en scoren.
Winnaar: De punten kunnen in principe oneindig doortellen, er is dus geen beperking in aantal te scoren punten. De winnaar van een wedstrijd is de deelnemer die het eerste minimaal 8 punten verschil behaalt of het meeste aantal punten heeft bij het eindsignaal of op beslissing van de scheidsrechter (hantei) wint.
Verboden gedrag: Voortaan zijn er twee categorieën waar straf voor gegeven kan worden.

• Categorie 1: Technieken die gevaarlijk zijn en/of verwondingen veroorzaken.
• Categorie 2: Eigenlijk alle overtredingen die geen verwonding veroorzaken zoals, simuleren, wedstrijdvloer verlaten (jogai), gevecht ontwijken, vastpakken, onbehoorlijk gedrag, het niet in acht nemen van de eigen veiligheid, door weg te draaien of “blind” naar voren te komen.(mubobi) e.d.

Straffen: Wanneer iets gedaan wordt wat in een van de twee categorieën thuishoort wordt er straf gegeven, welke de onderstaande opgaande lijn kan hebben. Als de overtreding ernstig is kan direct een zwaardere straf gegeven worden. De straffen zijn voor beide categorieën gelijk. Een deelnemer kan in beide categorieën straffen verzamelen.

1. chukoku… deelnemer staat op 1 strafpunt (voor de eerste keer of kleine overtreding)
2. keikoku…deelnemer staat op totaal 2 strafpunten (bij de tweede keer of grotere overtreding)
3. hansoku chui…deelnemer staat op totaal 3 strafpunten (bij derde keer of zwaardere overtreding)
4. hansoku…diskwalificatie voor wedstrijd (bij vierde keer of ernstige overtreding)
5. shikkaku…diskwalificatie voor toernooi (bij duidelijk kwaadaardig optreden)

Voor de deelnemers en coaches is het belangrijk te weten dat tijdrekken in de laatste fase van de wedstrijd zeer streng bestraft moet worden.